Prezydencki pomysł na wsparcie rodziców

Pojawił się – kolejny chyba już serii w ostatnich latach – pomysł na poprawę sytuacji pracujących rodziców.

Prezydent skierował 27 marca 2015 r. do Kancelarii Sejmu projekt „ustawy rodzinnej”, zawierający propozycje zmian przepisów Kodeksu pracy i niektórych innych ustaw. Prezydencka propozycja jest częścią ogłoszonego w maju 2013 r. Programu Polityki Rodzinnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego „Dobry Klimat Dla Rodziny”.  Celem zmian jest ułatwienie rodzicom łączenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi poprzez zwiększenie możliwości korzystania przez nich z elastycznych form organizacji czasu pracy oraz wykorzystywania urlopów rodzicielskich.

Prezydencki projekt zawiera cały pakiet rozwiązań wprowadzający, modyfikujący albo uchylający kilkadziesiąt przepisów kodeksu pracy oraz innych ustaw regulujących kwestie czasu pracy oraz urlopów. Zaproponowane rozwiązania dotyczą przede wszystkim:

1. Ustalania organizacji pracy pracowników.

Projekt prezydencki wprowadza do Kodeksu pracy pojęcie „obowiązków rodzinnych”, przez które należy rozumieć

konieczność sprawowania przez pracownika opieki nad dzieckiem w wieku do
ukończenia 14 roku życia lub innym członkiem rodziny wymagającej osobistej opieki
pracownika.

Obecne przepisy przewidują, że na pisemny wniosek pracownika pracodawca może zastosować dla niego:

• niepełny wymiar czasu (art. 292 KP);
• indywidualny rozkład czasu pracy (art. 142 KP);
• system skróconego tygodnia pracy (art. 143 KP);
• rozkład czasu pracy przewidujący różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracownika dniami pracy (art. 1401 KP);
• rozkład czasu pracy przewidujący przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy (art. 150 §5 KP).

Projekt prezydencki zakłada, że w razie złożenia przez pracownika wniosku o powyższe uprawnienia, uzasadnionego obowiązkami rodzinnymi, pracodawca będzie obowiązany go uwzględnić, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników będzie musiał poinformować pracownika na piśmie.

2. Obowiązku pracodawców informowania pracowników o uprawnieniach związanych z obowiązkami rodzinnymi, w tym z rodzicielstwem.

Informacje odnośnie aktualnych przepisów w tym zakresie mają być dostępne na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Pracy.

3. Włączenia obecnego dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego.

Włączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego wiązałoby się z wydłużeniem obecnego urlopu rodzicielskiego do 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, i do 34 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

4. Zwiększenia elastyczności urlopu rodzicielskiego.

W tym zakresie najważniejszymi propozycjami są:

• Wprowadzenie możliwości wykorzystania przez pracownika części urlopu rodzicielskiego, nie jak obecnie w ciągu pierwszego roku życia dziecka, tylko maksymalnie do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy szósty rok życia;
• Proporcjonalne wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego, w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą u pracodawcy, który go udzielił.

5. Zwiększenia uprawnień rodzicielskich ojców dzieci.

Projekt prezydencki przewiduje m.in.:

• Pełną wymienność uprawnień rodzicielskich przysługujących pracownikom oraz osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa na innej podstawie niż stosunek pracy (np. działalność gospodarcza). Uprawnieni mogliby dzielić się urlopem rodzicielskim i zasiłkiem macierzyńskim;
• Prawo (niezależnie od uprawnień matki) pracownika-ojca wychowującego dziecko, do urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego oraz ubezpieczonego-ojca do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tych urlopów. Uprawnienia te przysługiwałyby w przypadku podjęcia przez nieaktywną zawodowo matkę w okresie do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia, zatrudnienia uniemożliwiającego jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem;
• Wydłużenie prawa do wykorzystania urlopu ojcowskiego o 1 rok, czyli do ukończenia przez dziecko 2 lat.

6. Odpowiednich gwarancji dla pracodawcy.

Dla zachowania równowagi między proponowanymi uprawnieniami pracowników a prawem pracodawcy do planowania pracy projekt prezydencki przewiduje:

• Wydłużenie do 21 dni terminu złożenia wniosku o udzielenie urlopu albo jego części;
• Określenie minimalnej długości części urlopu zasadniczo na poziomie 8 tygodni;
• Możliwość rezygnacji z urlopu przed terminem jego zakończenia wskazanym we wniosku i co za tym idzie – wcześniejszy powrót do pracy – jedynie za zgodą pracodawcy.

Przychylne opinie na temat prezydenckiego projektu wyrażają środowiska zarówno pracodawców jak i pracowników.