Fundusze inwestycyjne będą opodatkowane

Od 1 stycznia 2017 r. opodatkowaniu podatkiem dochodowym mają podlegać wszystkie dochody funduszy inwestycyjnych zamkniętych oraz w znacznym zakresie także funduszy inwestycyjnych otwartych.

Zwolnienie z podatku funduszy inwestycyjnych

W chwili obecnej fundusze inwestycyjne, zarówno zamknięte jak i otwarte, korzystają z całkowitego zwolnienia wszystkich swoich dochodów z opodatkowania podatkiem dochodowym. Dotyczy to zarówno dochodów z tytułu inwestycji kapitałowych, odsetek, dywidend, jak także dochodów z nieruchomości, a także działalności operacyjnej prowadzonej pod funduszem w formie spółek osobowych (w przypadku odpowiedniej strukturyzacji). Zasada ta obowiązuje od 1998 r. i jest zgodna z praktyką międzynarodową – fundusze inwestycyjne są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym w większości jurysdykcji podatkowych na świecie.

Istotą takich regulacji jest uznanie, że fundusz inwestycyjny jest wyłącznie wspólną platformą inwestowania dla szeregu inwestorów. W porównaniu z indywidualnymi inwestorami nie prowadzi on specyficznej działalności. Tym samym opodatkowanie dochodów powinno nastąpić tak jak w przypadku inwestycji indywidualnych dopiero na etapie ich wypłaty do inwestorów.
Powyższa zasada i filozofia opodatkowania funduszy inwestycyjnych ma ulec diametrialnej zmianie od 1 stycznia 2017 r.

Proponowane zmiany

Zgodnie z zaproponowanym projektem ustawy:

• wszelkie dochody funduszy inwestycyjnych zamkniętych podlegać będą opodatkowaniu podatkiem dochodowym;
• w przypadku funduszy inwestycyjnych otwartych zwolnione z opodatkowania będą wyłącznie dochody z tytułu „inwestycji kapitałowych”, takie jak odsetki, dywidendy, dochody z tytułu zbycia papierów wartościowych, etc. – opodatkowaniu podlegać będą np. dochody z nieruchomości oraz z tytułu działalności operacyjnej prowadzonej przez spółki osobowe tych funduszy;
• kwoty otrzymane przez fundusze inwestycyjne (zarówno otwarte jak i zamknięte) tytułem wpłat na poczet jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych nie będą podlegać opodatkowaniu.

Skutki planowanych zmian

W ocenie ustawodawcy fundusze inwestycyjne typu zamkniętego wykorzystywane są do przeprowadzania optymalizacji podatkowych. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazywane jest, że krąg inwestorów tych funduszy jest ograniczony, w pełni decydują oni o poszczególnych transakcjach i inwestycjach funduszu, wręcz w istocie ich funkcja i działalność przypomina raczej spółkę holdingową, a nie działalność inwestycyjną. W szczególności wskazywane jest przeprowadzanie przez podatników restrukturyzacji, których efektem jest zwolnienie z opodatkowania bieżącej, operacyjnej działalności gospodarczej, a nie działalności inwestycyjnej. Celem zmian jest uniemożliwienie takiego działania.

Analizując jednak skutki proponowanych zmian wskazać jednak należy, że są one dużo bardziej restrykcyjne i dalej idące niż wskazany cel regulacji – skutki te nie ograniczają się bowiem wyłącznie do eliminacji możliwych schematów planowania podatkowego, ale wręcz do penalizacji prowadzenia działalności w formie funduszy inwestycyjnych zamkniętych. W odniesieniu bowiem do tego typu funduszy brak zwolnienia z opodatkowania nie dotyczy tylko wskazanych powyżej dochodów, ale wszelkich przez nich osiąganych, w tym z tytułu odsetek, dywidend, innego rodzaju inwestycji kapitałowych. Tym samym efektywnie sytuacja podatkowa inwestorów tych funduszy będzie nie tylko nie lepsza, ale wręcz gorsza niż w przypadku braku funduszu inwestycyjnego zamkniętego w swojej strukturze. Wszelkie dochody opodatkowane będą bowiem dwukrotnie raz na poziomie funduszu, a drugi raz przy wypłacie do wspólników. Sytuacja funduszu inwestycyjnego zamkniętego będzie też gorsza niż spółki holdingowej – nie będzie mu przysługiwało zwolnienie z opodatkowania dochodów z tytułu dywidend i innych dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (które pod pewnymi warunkami przysługiwałoby spółce kapitałowej).

Co więcej, niezależnie od opodatkowania dochodów funduszy inwestycyjnych zamkniętych, opodatkowaniu podlegać będą także dochody funduszy z tytułu inwestycji w nieruchomości, nawet wtedy, kiedy prowadzone będą przez fundusze inwestycyjne otwarte (to jest te, które w ocenie autorów zmian nie służyły optymalizacji podatkowej). Zgodnie bowiem z planowanymi zmianami fundusze inwestycyjne otwarte będą zwolnione z opodatkowania w zakresie dochodów z tytułu dywidend, odsetek, zbycia wierzytelności, walut, udziałów, akcji i innych papierów wartościowych, a także ze zbycia lub realizacji dochodów z pochodnych instrumentów finansowych. Lista ta jest wyczerpująca – jakiekolwiek dochody funduszu nie mieszczące się w powyższym katalogu będą podlegać opodatkowaniu. Trudno uznać za odpowiedź na tę zmianę opublikowanego już projektu ustawy o nieruchomościowych spółkach inwestycyjnych, która przewiduje zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym dla dochodów takich spółek uzyskiwanych z nieruchomości ze względu na postawione wygórowane wymogi utworzenia takiej spółki.

Proponowane zmiany regulują także opodatkowanie wpłat otrzymanych przez fundusze inwestycyjne od swoich uczestników. Zgodnie z nimi zwolnione z opodatkowania będą tylko te wpłaty, które zostały dokonane tytułem objęcia certyfikatów inwestycyjnych lub jednostek uczestnictwa. Tym samym darowizna na rzecz funduszu będzie podlegać opodatkowaniu.

Grzegorz Sprawka
Adwokat, Doradca Podatkowy, Partner

grzegorz.sprawka@dzp.pl

Joanna Wierzejska
Doradca Podatkowy, Tax Partner

joanna.wierzejska@dzp.pl