Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców

Z dniem 1 czerwca 2025 r. ponad 20-letnia ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy została uchylona. Zastąpiły ją dwie nowe ustawy: o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP oraz o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Większość zasad dotyczących zezwoleń na pracę dla cudzoziemców pozostaje bez zmian. Pojawiło się jednak parę istotnych nowości.

Wynikają one z zamiaru ustawodawcy, aby ograniczyć nadużycia, usprawnić procedury, zmniejszyć zaległości w urzędach oraz dokonać pełnej elektronizacji postępowań.

Uszczelnienie rynku pracy

Głównym narzędziem walki z nadużyciami na rynku pracy mają być nowe przesłanki, dla których urząd odmówi wydania zezwolenia albo wpisu oświadczenia o powierzeniu pracy do ewidencji.

• Cudzoziemce chce zatrudnić podmiot, który nie jest agencją pracy tymczasowej, a pracownik miałby wykonywać pracę na rzecz innego podmiotu (tzw. outsourcing pracowniczy),
• Podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi zajmuje się ułatwianiem cudzoziemcom wjazdu do Polski,
• Podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi ma zaległości w składkach na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz podatkach (wcześniej była to przesłanka fakultatywna),
• Prawdopodobnym celem uzyskania zezwolenia na pracę jest pozorne powierzenie pracy cudzoziemcowi albo cudzoziemiec nie będzie wykonywał pracy w Polsce na warunkach określonych w zezwoleniu (przeciwdziałanie ułatwianiu cudzoziemcom wjazdu do Unii Europejskiej).

Dodatkowo, nowy na rynku podmiot, tj. działający krócej niż rok, oraz podmiot, który powierza pracę cudzoziemcowi w wymiarze do ½ etatu może uzyskać zezwolenie na pracę jedynie na okres do 1 roku  – standardowy okres, na który może zostać wydane zezwolenie to wciąż 3 lata.

Pracodawcy zostali ponadto obciążeni dodatkowymi obowiązkami. Po pierwsze, muszą przesyłać wojewodzie lub staroście kopię umowy zawartej z cudzoziemcem przed powierzeniem mu pracy. Umożliwi to szybką kontrolę warunków wykonywania pracy przez cudzoziemców. A po drugie, informować cudzoziemców w formie pisemnej o prawie wstępowania do związków zawodowych.

Postępowania zostają przeniesione do Internetu

Wnioski o wydanie zezwolenia można składać za pomocą portalu praca.gov.pl. Dla osób nieposiadających dostępu do Internetu, w urzędach powstaną specjalne punkty, w których zainteresowani otrzymają pomoc w złożeniu wniosków. Wnioski złożone w inny sposób pozostaną bez rozpoznania (choć na stronach niektórych urzędów można znaleźć informację, że są również przyjmowane wnioski wysłane pocztą).

Portal posłuży również do:

• przekazania kopii umowy zawartej z cudzoziemcem,
• składania powiadomień (nowym obowiązkiem jest powiadomienie o niepodjęciu pracy lub zakończeniu jej przed datą określoną w oświadczeniu),
• składania środków zaskarżenia, oraz
• monitorowania stanu postępowania, a później legalności pobytu i pracy cudzoziemcy.

Jeśli ze względu na nieprawidłowe działanie systemu pracodawca nie będzie mógł dotrzymać przewidzianego ustawowo terminu na złożenie odpowiedniego pisma, termin ten ulega odpowiedniemu przedłużeniu.

Pożegnanie z testem rynku pracy

Ustawodawca zrezygnował z konieczności ubiegania się o informację starosty o lokalnym rynku pracy, zwaną testem rynku pracy. Do tej pory, starosta musiał zweryfikować, czy wśród zarejestrowanych bezrobotnych nie ma osoby o odpowiednich kwalifikacjach do podjęcia pracy oferowanej cudzoziemcowi, dla którego starano się o zezwolenie. Choć istniało wiele wyjątków wyłączających konieczność zdobycia informacji starosty, to procedura ta była uciążliwa zarówno dla wnioskujących, jak i dla samego organu.

Zamiast testu rynku pracy, starosta, na wniosek dyrektora powiatowego urzędu pracy, może sporządzić listę zawodów, w których nie będą wydawane zezwolenia na pracę. Lista podlega zatwierdzeniu przez wojewodę, który kierować się ma zwłaszcza względami bezpieczeństwa państwa i polityki migracyjnej oraz potrzebami rynku pracy.

Pierwszeństwo w rozpatrywaniu wniosków

W ustawie przewidziano również kolejność rozpatrywania przez wojewodę wniosków o zezwolenia:

• wnioski pochodzące od przedsiębiorców, znajdujących się w wykazie przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą o istotnym znaczeniu dla gospodarki narodowej (wykaz tworzy minister właściwy do spraw gospodarki),
• wnioski o kolejne zezwolenie dla tego samego polskiego podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi i dla tego samego cudzoziemca,
• wnioski dotyczące cudzoziemców mających wykonywać pracę w zawodach z niedoborami kadrowymi,
• pozostałe wnioski.

Ostrzejsze kary za nielegalną pracę

Kara grzywny za nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi znacząco wzrosła i może zostać wymierzona w kwocie od 3.000 do 50.000 zł. Co istotne, ustawodawca wprowadził zasadę, że wysokość kary grzywny będzie wymierzana proporcjonalnie do liczby cudzoziemców, którym powierzono nielegalnie pracę.

W nowym stanie prawnym rozszerzone zostały też uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy oraz Straży Granicznej, które będą mogły przeprowadzać kontrole bez zapowiedzi.

Karolina Młyńczak
Associate

karolina.mlynczak@dzp.pl