Share
30 kwietnia 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-386/23 Novel Nutriology GmbH, który jednoznacznie przesądza o zakazie reklamowania żywności zawierającej substancje botaniczne za pomocą oświadczeń zdrowotnych, które nie zostały uprzednio ocenione i zatwierdzone przez Komisję Europejską ani nie są objęte przepisami przejściowymi.
Sprawa dotyczyła niemieckiej spółki Novel Nutriology GmbH, która w reklamie suplementu diety z wyciągiem z szafranu i soku melona używała sformułowań sugerujących poprawę nastroju i redukcję stresu, mimo braku zatwierdzenia takich oświadczeń. Organizacja Verband Sozialer Wettbewerb e.V. zakwestionowała ich legalność, argumentując, że nie zostały one zatwierdzone zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1924/2006.
Federalny Trybunał Sprawiedliwości Niemiec zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, czy reklamowanie substancji roślinnych lub ziołowych za pomocą oświadczeń zdrowotnych, które nie zostały jeszcze ocenione przez EFSA ani zatwierdzone przez Komisję Europejską, jest zgodne z przepisami unijnymi.
Aktualny stan prawny
Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1924/2006 oświadczenia zdrowotne dotyczące żywności mogą być stosowane tylko wtedy, gdy zostały zatwierdzone przez Komisję Europejską i wpisane do wykazu dopuszczonych oświadczeń. Dla składników pochodzenia roślinnego Komisja w 2010 r. zawiesiła jednak proces oceny oświadczeń zdrowotnych. Na mocy przepisów przejściowych (art. 28 ust. 6 rozporządzenia), tymczasowo dopuszczono możliwość stosowania oświadczeń z tzw. pending list pod warunkiem, że:
- istniała krajowa praktyka ich stosowania przed wejściem w życie rozporządzenia oraz
- państwo członkowskie do 19 stycznia 2008 r. złożyło do Komisji wniosek o ich zatwierdzenie lub sprawozdanie oceniające ich naukowe uzasadnienie.
To właśnie te przepisy przejściowe umożliwiają producentom suplementów diety wykorzystywanie w swojej komunikacji marketingowej „tradycyjnych” oświadczeń zdrowotnych dotyczących np. melisy, żeń-szenia, ashwagandhy czy mięty („wspomaga odporność”, „korzystnie wpływa na trawienie”), które nie znajdowały się w wykazie. Praktyka ta jednak od początku była obarczona ryzykiem, ponieważ status takich oświadczeń nie był jednoznacznie potwierdzony przez Komisję ani EFSA.
Stanowisko TSUE
Trybunał orzekł, że stosowanie oświadczeń zdrowotnych dla substancji botanicznych, które nie zostały zatwierdzone i nie znajdują się w odpowiednich wykazach, jest niezgodne z rozporządzeniem (WE) nr 1924/2006. Jednocześnie podkreślił, że środki przejściowe przewidziane w art. 28 ust. 6 tego rozporządzenia uprawniają do stosowania takich oświadczeń w reklamie produktów, jeśli zostaną spełnione warunki określone w przepisie.
Teza: Artykuł 10 ust. 1 i 3 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 […] należy interpretować w ten sposób, że: stoi on na przeszkodzie temu, by w ramach reklamy komercyjnej suplementu żywnościowego zawierającego „substancje botaniczne” […] – do czasu zakończenia przez Komisję Europejską badania oświadczeń zdrowotnych […] – istniała możliwość posługiwania się konkretnymi oświadczeniami zdrowotnymi dotyczącymi takich substancji i opisującymi funkcje psychologiczne lub behawioralne lub wspominającymi o nich lub też zamieszczania odniesienia do ogólnych, nieswoistych korzyści, jakie substancja taka przynosi dla ogólnego stanu zdrowia i związanego ze zdrowiem dobrego samopoczucia, w sytuacji gdy takiemu odniesieniu nie towarzyszy konkretne oświadczenie zdrowotne zawarte we wspomnianych wykazach, chyba że stosowanie takich oświadczeń jest dozwolone zgodnie z warunkami art. 28 ust. 6 tego rozporządzenia.
Wyjaśniając motywy orzeczenia, Trybunał zwrócił uwagę na konieczność zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego oraz ochrony konsumentów przed oświadczeniami wprowadzającymi w błąd – jako wartości nadrzędnych w polityce żywnościowej Unii Europejskiej.
Warto dodać, że wyrok TSUE wpisuje się w dotychczasowy kierunek interpretacyjny, potwierdzając aktualną praktykę i wykładnię przepisów prawa w tym zakresie.
Co to oznacza dla mojego biznesu?
Dla spółek z branży suplementów diety potwierdzenie takiego kierunku wykładni wiąże się z koniecznością weryfikacji materiałów marketingowych i oznakowania produktów. Oświadczenia zdrowotne dotyczące składników roślinnych, które nie zostały formalnie zatwierdzone i nie spełniają warunków określonych w przepisach przejściowych, powinny zostać usunięte z materiałów promocyjnych, etykiet oraz stron internetowych.
W świetle wyroku można spodziewać się zwiększonej aktywności organów nadzoru, w tym Głównego Inspektora Sanitarnego w Polsce, który może podejmować kontrole i wszczynać postępowania administracyjne w przypadku stwierdzenia podobnych naruszeń.
Co dalej?
Wątpliwości w sprawie Novel Nutriology GmbH wskazują na potrzebę ujednolicenia podejścia do tzw. botanicals w całej Unii Europejskiej oraz wznowienia przez Komisję Europejską procesu oceny oświadczeń zdrowotnych znajdujących się od lat na liście „pending”. Obecna sytuacja, oparta na wieloletnim zawieszeniu, prowadzi do rozbieżności interpretacyjnych i niepewności prawnej – zarówno po stronie przedsiębiorców, jak i organów.
Nasz zespół DZP Life Sciences na bieżąco śledzi orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości oraz działania krajowych organów nadzoru. W razie pojawienia się nowych wytycznych lub interpretacji, będziemy niezwłocznie informować o wynikających z nich nowych obowiązkach.
Magdalena Wojtkowiak
Adwokat, Senior Associate
magdalena.wojtkowiak@dzp.pl
Eryka Klimowska
Legal Assistant
eryka.klimowska@dzp.pl
