Zielona herbata w żywności – ważne zmiany prawne dotyczące składu, etykietowania i wprowadzania do obrotu

Zielona herbata oraz jej przetwory to popularne składniki żywności funkcjonalnej i suplementów diety. W obowiązujących przepisach znajdziemy wiele norm dla żywności z dodatkiem zielonej herbaty oraz jej przetworów, które dotyczą m.in. najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości niektórych zanieczyszczeń, warunków dodawania określonych preparatów do żywności, a także wymagań odnośnie do informacji dla konsumentów.

W dniu 21 czerwca 2023 r., zakończył się ważny okres przejściowy rozporządzenia Komisji (UE) 2022/2340[1], w którym określono istotne warunki dla żywności z dodatkiem ekstraktów zielonej herbaty zawierających EGCG [3-galusan (-) epigalokatechiny]. O przyczynach zmiany przepisów pisaliśmy szerzej w artykule pt.: Zielona herbata. Nadchodzą zmiany w przepisach dotyczących maksymalnych poziomów, znakowania i urzędowej kontroli.

Na podstawie wspomnianego rozporządzenia Komisja zmieniła część B i C załącznika III do rozporządzenia (WE) nr 1925/2006[2]. Tym samym dodawanie do żywności znacznej części ekstraktów zielonej herbaty zawierających EGCG podlega ograniczeniom i kontroli.

Nowe wymogi dotyczące składu żywności

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym dzienna porcja żywności z dodatkiem ekstraktów zielonej herbaty zawierających EGCG musi zawierać mniej niż 800 mg 3-galusanu (-) epigalokatechiny. Ograniczenia nie mają zastosowania odnośnie do:

• wodnych ekstraktów zielonej herbaty zawierających EGCG, które po odtworzeniu w napojach mają skład porównywalny z tradycyjnymi naparami zielonej herbaty.
• galusanu epigalokatechiny w postaci oczyszczonego ekstraktu (min. 90% EGCG) z liści zielonej herbaty (Camellia sinensis), który ma status nowej żywności. W przypadku dodawania tego rodzaju przetworu z zielonej herbaty unijny wykaz nowej żywności przewiduje, że maksymalny poziom w jednej porcji żywności wynosi 150 mg ekstraktu, a dodatkowo w ramach etykietowania konsumenci powinni zostać poinformowani, że nie powinni spożywać więcej niż 300 mg tego ekstraktu dziennie. Dodatkowo taki rodzaj ekstraktu musi spełniać wymogi specyfikacji przewidzianej w tabeli 2 unijnego wykazu nowej żywności zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2017/2470[3].

Nowe wymogi dotyczące etykiet

W myśl rozporządzenia 2022/2340 na etykietach żywności z dodatkiem kontrolowanych ekstraktów zielonej herbaty zawierających EGCG podaje się:

• Maksymalną liczbę porcji żywności przeznaczonych do dziennego spożycia
• Ostrzeżenie, aby nie spożywać dziennej ilości równej 800 mg EGCG lub wyższej
• Zawartość 3-galusanu (-) epigalokatechiny w przeliczeniu na porcję żywności
• Ostrzeżenia:
  • „Nie należy spożywać, jeśli tego samego dnia spożywasz inne produkty zawierające zieloną herbatę”
  • „Niniejszy produkt nie powinien być spożywany przez kobiety w ciąży lub kobiety karmiące piersią oraz dzieci w wieku poniżej 18 lat”
  • „Nie należy spożywać na czczo”.

Ograniczenia wprowadzone przepisami rozporządzenia 2022/2340 zostały przyjęte zgodnie z zasadą ostrożności ponieważ według opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), istnieje szereg wątpliwości dotyczących narażenia na katechiny zielonej herbaty oraz ich skutków biologicznych i toksykologicznych. Z uwagi na powyższe zainteresowane strony (na podstawie art. 8 ust. 4 rozporządzenia 1925/2006) mogą przedkładać dane niezbędne do wykazania bezpieczeństwa ekstraktów zielonej herbaty. Jest to o tyle ważne, że w ciągu czterech lat od wejścia w życie rozporządzenia 2022/2340 Komisja powinna podjąć decyzję (stosownie do przyszłych danych naukowych), o potrzebie umieszczenia ekstraktów zielonej herbaty zawierających EGCG w wykazie substancji zakazanych lub podlegających kontroli (odpowiednio część A lub B, załącznika III do rozporządzenia 1925/2006).

Wprowadzanie środków spożywczych po raz pierwszy do obrotu

Powyższe zmiany dotyczące składu i znakowania zobowiązują w szczególności do stosowania standaryzowanych ekstraktów, oznaczenia ilościowego EGCG oraz wskazania innych warunków stosowania żywności z dodatkiem kontrolowanych ekstraktów. Niezależnie od powyższego, nowe wymagania skutkują także dodatkowym obowiązkiem prawnym po stronie przedsiębiorców, którzy wprowadzają na rynek tzw. żywność funkcjonalną z dodatkiem kontrolowanych w Unii ekstraktów zielonej herbaty.

Powyższe wynika z faktu, że w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia[4]  (art. 29 ust. 1 pkt 3), przewidziano obowiązek powiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzeniu lub zamiarze wprowadzenia po raz pierwszy do obrotu, m.in. odnośnie do środka spożywczego, do którego dodawane są witaminy, składniki mineralne lub substancje, o których mowa w załączniku III część B i C do rozporządzenia 1925/2006.  Powyższe oznacza, że nie tylko odnośnie do suplementów diety, ale także innych środków spożywczych (z dodatkiem kontrolowanych ekstraktów zielonej herbaty) powiadomienie GIS staje się obowiązkowe.

Materiały źródłowe:

[1] Rozporządzenie Komisji (UE) 2022/2340 z dnia 30 listopada 2022 r. zmieniające załącznik III do rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do ekstraktów zielonej herbaty zawierających 3-galusan (-) epigalokatechiny (Dz. U. UE. L. z 2022 r. Nr 310, str. 7).

[2] Rozporządzenie (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 404, str. 26 z późn. zm.).

[3] Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/2470 z dnia 20 grudnia 2017 r. ustanawiające unijny wykaz nowej żywności zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2283 w sprawie nowej żywności (Dz. U. UE. L. z 2017 r. Nr 351, str. 72 z późn. zm.).

[4] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2132 z późn. zm.).