Share
NSA wystąpił z pytaniem prejudycjalnym do TSUE. Przedmiotem pytania jest zgodność z Dyrektywą Rady 2006/112/WE krajowych regulacji w zakresie ulgi na złe długi.
Postanowienie NSA z dnia 6 grudnia 2018 r., sygn. akt I FSK 2261/15
TSUE odpowie na dwa pytania NSA dotyczące wynikających z ustawy o VAT ograniczeń w korzystaniu z ulgi na złe długi. NSA ma wątpliwości:
- czy Dyrektywa, przy uwzględnieniu zasad neutralności podatkowej i proporcjonalności, zezwala na wprowadzenie w prawie krajowym ograniczenia możliwości obniżenia podstawy opodatkowania w razie częściowego lub zupełnego niewywiązania się z płatności ze względu na określony status podatkowy dłużnika i wierzyciela?
- czy prawo unijne nie stoi na przeszkodzie ustanowieniu w prawie krajowym regulacji dopuszczającej możliwość skorzystania z „ulgi na złe długi” pod warunkiem, że w dacie wykonania usługi/dostawy towarów oraz w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej w celu skorzystania z tej ulgi:
- dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego albo w likwidacji?
- wierzyciel i dłużnik są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.
Uzasadnienie Postanowienia
Wątpliwości NSA dotyczą zakresu przyznanej Państwom Członkowskim swobody w określaniu warunków skorzystania z regulacji przewidzianej w art. 90 Dyrektywy (dot. m.in. obniżenia podstawy opodatkowania w przypadku całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności) w krajowym ustawodawstwie. NSA nie jest pewien czy przewidziane w art. 89a ustawy o VAT warunki nie powinny ograniczać się jedynie do takich, które umożliwiają wykazanie, że nie nastąpiło uregulowanie należności, której wartość uwzględniona została w składanej deklaracji dla podatku od towarów i usług, jako obrót podlegający opodatkowaniu oraz należny podatek, z wyłączeniem tych warunków, które dotyczą statusu podatkowego wierzyciela i dłużnika.
NSA podkreślił, że art. 90 Dyrektywy nie precyzuje ani warunków, ani obowiązków, które mogą nałożyć Państwa Członkowskie. Regulacja ta była dotychczas odczytywana w ten sposób, że Państwom Członkowskim pozostawiono swobodę uznania – w szczególności w odniesieniu do formalności, które muszą zostać dochowane przez podatników względem organów podatkowych Państw Członkowskich celem obniżenia podstawy opodatkowania. Tym samym w orzecznictwie krajowym przyjmowano, że ulga na złe długi mieści się w zakresie swobodnego uznania.
Z dotychczasowych orzeczeń TSUE (w szczególności wyrok z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie C-337/13 oraz z dnia 23 listopada 2017 r. C-246/16) wynika, iż:
- TSUE opowiada się za zawężającą interpretacją ograniczeń skorzystania z „ulgi na złe długi” jakie Państwa Członkowskie mogą wprowadzić w ustawodawstwie krajowym,
- warunki korzystania z ulgi na złe długi przewidziane w ustawodawstwie krajowym mogą dotyczyć jedynie kwestii przeciwdziałania niepewności związanej z ostatecznym charakterem niewywiązania się z płatności faktury.
W ocenie NSA dotychczasowe orzecznictwo TSUE nie daje jednoznacznej odpowiedzi co do możliwości wprowadzenia ww. ograniczeń w prawie krajowym, co w konsekwencji doprowadziło do wystąpienia z przedmiotowym pytaniem prejudycjalnym.
Konsekwencje rozstrzygnięcia TSUE
Udzielnie przez TSUE odpowiedzi na pytanie prejudycjalne NSA pozwoli na usunięcie wątpliwości interpretacyjnych i przesądzi czy wynikające z art. 89a ust. 2 ustawy o VAT dodatkowe warunki są dopuszczalne, czy też wystarczającym warunkiem dokonania korekty jest uprawdopodobnienie nieściągalności w ten sposób, że podatnik wykaże, że wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Wydanie przez TSUE przychylnego podatnikom stanowiska umożliwi im dokonanie korekty rozliczeń i odzyskanie wpłaconego podatku (o ile nie wystąpiło przedawnienie zobowiązania). Z drugiej strony możliwe będzie wystąpienie z wnioskiem o wznowienie postanowienia zakończonego prawomocną decyzją organu podatkowego.
Możliwość skorzystania z ulgi w krótszym terminie
Niezależnie od powyższego wskazujemy, że warunki skorzystania z ulgi na złe długi zostały nieco złagodzone. Od 1 stycznia 2019 r. obowiązują nowe przepisy ustawy o VAT, które skróciły ze 150 do 90 dni okres nieotrzymania należności od nabywcy, uprawniający do stosowania ulgi na złe długi. Odpowiednio skrócono okres zobowiązujący niepłacącego nabywcę do korekty (obniżenia) podatku naliczonego.
Powyższe zmiany stosuje się również do wierzytelności powstałych przed 1 stycznia 2019 r., których nieściągalność została uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2018 r.
