Grzyby – Rozwój kategorii w oczekiwaniu na zmianę przepisów

Nowe koncepcje wykorzystania grzybów w żywności zasadniczo różnią się od zastosowań znanych z tradycji kulinarnych. Grzyby jako alternatywne źródło białka i substancji bioaktywnych o działaniu odżywczym lub innym fizjologicznym to przykładowe kierunki obecnie prowadzonych prac badawczych i wdrożeniowych.

Wśród przedsiębiorców rośnie zainteresowanie uprawą oraz wykorzystaniem grzybów i ich przetworów w suplementach diety, żywności funkcjonalnej czy alternatywach dla żywności pochodzenia zwierzęcego.

Wprowadzanie na rynek i stosowanie w żywności grzybów oraz ich przetworów jest uregulowane w przepisach zarówno na poziomie unijnym jak i krajowym.

Polski ustawodawca najważniejsze zagadnienia uregulował w rozporządzeniu w sprawie grzybów dopuszczonych do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych, środków spożywczych zawierających grzyby oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy. [1]

W ubiegłym roku Ministerstwo Zdrowia przedstawiło projekt rozporządzenia rozszerzającego aktualny wykaz grzybów dozwolonych do stosowania w żywności o 29 nowych gatunków grzybów. Na temat projektowanych zmian pisaliśmy tutaj: Wykaz grzybów stosowanych w żywności zostanie rozszerzony o 29 nowych gatunków.

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia ma charakter przepisu technicznego. W celu zapewnienia zgodności tego rodzaju tekstów z prawem UE i zasadami rynku wewnętrznego, przyjęcie projektu na poziomie krajowym wymaga pozytywnej opinii Komisji Europejskiej. W procedurze oceny na równi z Komisją uczestniczą Państwa członkowskie.

Włochy i Hiszpania przedstawiły zastrzeżenia do projektu polskiego rozporządzenia, dlatego jego przyjęcie będzie odroczone w czasie. Wątpliwości  dotyczą zastosowania następujących gatunków grzybów:

• Tricholoma equestre (gąska zielonka): gatunek niedopuszczony do obrotu we Włoszech, Francji, Austrii, Holandii i Belgii;
• Pholiota Adiposa (Batsch) P.Kumm.: ze względu na podobieństwo morfologiczne do grupy Pholiota squarrosa s. l., wyrażono obawy dotyczące ryzyka działań niepożądanych, które mogą być spowodowane spożyciem grzyba i jednoczesnym spożyciem alkoholu;
• Polyporus umbellatus: informacje na temat historii stosowania przed 15 maja 1997 r. wskazują wyłącznie na suplementy diety, dlatego rozszerzenie zastosowania na inne kategorie powinno nastąpić po udzieleniu przez Komisję zezwolenia zgodnie z przepisami dotyczącymi nowej żywności;
• Trametes versicolor, Laetiporus sulphureus, Fomitopsis officinalis, Cordyceps militaris, Fomitopsis betulina: brak historii spożycia w celach żywieniowych przed 15 maja 1997 r. w UE;
• Tricholoma equestre: wyrażono obawy, że pomimo iż grzyb był spożywany przez ludzi, to obecnie wykazano, że jego regularne spożycie może prowadzić do rabdomiolizy, z uszkodzeniem błony komórkowej włókien mięśni szkieletowych, a w efekcie nawet do śmierci.

Odpowiedź Polski na powyższe wątpliwości będzie miała kluczowe znaczenie dla finalnej oceny projektu rozporządzenia, a w konsekwencji przyjęcia planowanych zmian na poziomie krajowym.

Możliwe, że udokumentowanie znacznego zastosowania do spożycia przez ludzi przed 15 maja 1997 r. w Unii kilku powyższych gatunków grzybów nie będzie możliwe. W takim przypadku przedsiębiorcy zainteresowani wprowadzaniem nowych grzybów na rynek unijny mogą rozważyć procedurę autoryzacji nowej żywności (w tym tradycyjnej żywność z państw trzecich).

Z kolei wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa gąski zielonej (Tricholoma equestre), to ciekawy przykład odnośnie tego, jaki wpływ na bezpieczeństwo żywności może mieć sposób postępowania z określonym artykułem rolno-spożywczym. Liczymy, że kontrargumentacja będzie wystarczająca do tego aby status gąski nie uległ zmianie. To ważne m.in. z tego względu, by potrawy tradycyjne takie jak rosół z gąsek zielonych, gąski marynowane w sosie własnym, czy zupa z zielonych gąsek z Borów Tucholskich nie były w przyszłości jedynie wspomnieniem z kuchni polskiej.

W przypadku pytań dotyczących wymagań prawnych dla artykułów rolno-spożywczych wprowadzanych na rynek Polski zapraszamy do kontaktu z Zespołem Life Sciences pod adresem: dzp@dzp.pl .

______________________________________________________

[1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2011 r. w sprawie grzybów dopuszczonych do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych, środków spożywczych zawierających grzyby oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1048 z późn. zm.).