Jak stosować przepisy Apteki dla Aptekarza – Ministerstwo wyjaśnia

Chwilę po 5 rocznicy funkcjonowania przepisów tzw. Apteki dla Aptekarza, na rynku aptecznym pojawiła się informacja o problemach związanych z interpretacją jednego z jej przepisów i możliwej zmianie jego brzmienia. Ministerstwo Zdrowia w wydanym 8 lipca 2022 r. objaśnieniu prawnym rozwiewa podniesione wątpliwości.

Liczba aptek w kraju czy województwie?

Przedmiotem powstałej dyskusji był przepis art. 99 ust. 3a pkt 1-3 ustawy Prawo farmaceutyczne. Zgodnie z jego treścią zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nie wydaje się m.in., jeżeli wnioskodawca, wspólnik lub partner spółki będącej wnioskodawcą:

• jest wspólnikiem, w tym partnerem, w spółce lub spółkach, które prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne lub;
• prowadzi co najmniej 4 apteki ogólnodostępne albo podmiot lub podmioty przez niego kontrolowane w sposób bezpośredni lub pośredni, w szczególności podmiot lub podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzą co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub
• jest członkiem grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, której członkowie prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne.

Przepis ten, wprowadzony w 2017 r., miał uzupełnić funkcjonujący od wielu lat tzw. limit 1%, uregulowany w poprzedzającym go artykule. W jego treści wprost wskazano, że zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nie wydaje się m.in., jeżeli podmiot ubiegający się o zezwolenie:

• prowadzi na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych albo podmioty przez niego kontrolowane w sposób bezpośredni lub pośredni, w szczególności podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzą łącznie więcej niż 1% aptek na terenie województwa;
• jest członkiem grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, której członkowie prowadzą na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych.

Jak widać, w przypadku limitu 1% bezpośrednio ustawodawca zdecydował się określić zasięg terytorialny, dla którego wartość powinna być stosowana. Takiego zabiegu nie zastosowano natomiast w przypadku limitu 4 aptek, co stanowiło na przestrzeni lat szerokie pole do interpretacji. W konsekwencji limit 4 aptek był stosowany zamiennie – raz w skali województwa, raz w skali kraju. Ujednoliceniu stanowiska nie sprzyjała też dotychczasowa, dwutorowa linia orzecznicza, w której kilkukrotnie sądy administracyjne odnosiły limit 4 aptek wyłącznie do terenu województwa[1].

Ministerstwo Zdrowia wyjaśnia

W wydanych 8 lipca 2022 r. objaśnieniach prawnych Ministerstwo Zdrowia stanęło na stanowisku, że liczba ,,co najmniej 4 aptek ogólnodostępnych” wskazana w art. 99 ust. 3a pkt 1-3 odnosi się do generalnej liczby aptek ogólnodostępnych prowadzonych w kraju, a nie w województwie.

Za takim stanowiskiem, zgodnie z treścią objaśnień, przemawiają:

• wykładania literalna omawianego przepisu, nie dająca podstaw do zawężenia limitu włącznie do terenu województwa;
• fakt dookreślenia terytorium w przypadku funkcjonującego wcześniej limitu 1% i brak takiego zabiegu w przypadku limitu 4 aptek;
• umieszczenie limitu 4 aptek w odrębnej jednostce redakcyjnej, a nie modyfikacja limitu 1% celem ich analogicznego odniesienia do terenu województwa.

Choć wyjaśnienia dają jednoznaczną odpowiedź, nie oznacza to końca dyskusji wokół stosowania przepisów Apteki dla Aptekarza. Zachęcamy do obserwowania naszego bloga, gdzie na bieżąco informujemy o najważniejszych zmianach prawnych oraz praktycznych stanowiskach organów inspekcji farmaceutycznej czy sądów administracyjnych.

[1] Patrz przykładowo: Wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 października 2020 r., VI SA/Wa 929/20 oraz Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 lipca 2020 r., VI SA/Wa 738/20