Podatek cukrowy naruszy Konstytucję. Tych przepisów nie powinno się już zmieniać

Na najbliższym posiedzeniu Sejm ma się zająć uchwałą Senatu w sprawie tzw. ustawy prozdrowotnej, czyli ustawy z dnia 14 lutego 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów. Ustawa ta nakłada na przedsiębiorców z branży handlowej i spożywczej nowe opłaty. Chodzi o tzw. podatek cukrowy, naliczany od sprzedaży napojów z dodatkiem cukru, substancji słodzących, kofeiny lub tauryny, oraz opłatę od „małpek”, czyli napojów alkoholowych w opakowaniach o pojemności do 300 ml. 

Senat w marcu 2020 r. odrzucił tę ustawę w całości, po czym wróciła ona do Sejmu i… nie została dotąd rozpatrzona. Tymczasem minęła data jej wejścia w życie. Ustawa wskazuje ją bowiem „na sztywno” w art. 13, który posługuje się datą dzienną 1 lipca 2020 r. 

Mimo to Sejm planuje dokończyć prace legislacyjne. Problem w tym, że jeśli na najbliższym posiedzeniu Sejm odrzuci uchwałę Senatu, to nowa danina wejdzie w życie z mocą wsteczną – od 1 lipca 2020 r. – chyba, że Prezydent odmówi podpisania ustawy. Do czego ma zresztą wszelkie powody.

Ustawy nie można już bowiem zmienić. Na tym etapie postępowania legislacyjnego Sejm nie może wprowadzić do niej poprawek – może tylko odrzucić uchwałę Senatu albo się z nią zgodzić, czyli zaniechać dalszych prac. Nie może też znowelizować ustawy prozdrowotnej inną ustawą, bo ustawa prozdrowotna nie funkcjonuje w obrocie prawnym dopóty, dopóki nie zostanie ogłoszona. Jeśli zaś zostanie ogłoszona tylko po to, żeby ją znowelizować, to do czasu wejścia w życie nowelizacji będzie obowiązywać z mocą wsteczną od 1 lipca 2020 r. Skutkiem odrzucenia uchwały Senatu będzie więc chaos prawny, wątpliwości co do istnienia i zakresu nowych obowiązków przedsiębiorców oraz dalsza erozja jakości tworzonego prawa.

Dlatego jedynym rozwiązaniem zgodnym z Konstytucją i zasadami prawidłowej legislacji jest zaniechanie dalszych prac z ustawą prozdrowotną. Jeśli zaś rządowi zależy na wprowadzeniu „podatku cukrowego” i opłaty od „małpek”, to konieczne jest ponowne wniesienie projektu ustawy (z odpowiednio określoną datą wejścia w życie), a potem przeprowadzenie całego procesu ustawodawczego od początku. 

Posłowie podjęli już jednak próbę „znowelizowania” ustawy prozdrowotnej. Sejm wprowadził do ustawy z dnia 24 lipca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu przepis „zmieniający” termin wejścia w życie ustawy prozdrowotnej na 1 stycznia 2021 r. Przepis ten został „wrzucony” do projektu ustawy podczas posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia i poparty przez rząd, przy stanowczym sprzeciwie obecnych w sali przedstawicieli Biura Legislacyjnego Sejmu. Krytycznie zaopiniowało go również Biuro Legislacyjne Senatu, które po przekazaniu ustawy COVID-19 do Senatu zarekomendowało jego uchylenie jako sprzecznego z Konstytucją. Uchwała Senatu, która uchyla ten przepis trafi teraz z powrotem do Sejmu, który może go przywrócić, jeśli zbierze odpowiednią większość.

Autorem komentarza jest dr Anna Hlebicka-Józefowicz, Associate z Zespołu Doradztwa Regulacyjnego. 

Dalsza część publikacji dostępna jest na stronie WiadomościHandlowe.pl.