Szymon Syp – prawnik, doktorant SGH, Associate w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp.k.

Przedmiotem niniejszego artykułu są proponowane zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz.665 ze zm.) według projektu z dnia 27 stycznia 2011 r. (o zmianie ustawy – Prawo bankowe, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy – Ordynacja podatkowa), (dalej: projekt ustawy) opublikowanego na stronie Ministerstwa Finansów. Esencją zmian jest umożliwienie przekształcenia oddziału instytucji kredytowej działającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w bank krajowy – spółkę akcyjną. Projekt ustawy zmienia również ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych oraz Ordynację podatkową, jednakże te zmiany nie omówione.

Umożliwienie konsumpcji transakcji przejęcia Polbanku przez Raiffeisen International

O tym jak ważna jest zmiana proponowana w projekcie ustawy świadczy fakt, że umożliwi ona finalizację transakcji przejęcia Polbanku EFG, oddziału greckiej instytucji kredytowej – EFG Euobank Ergasias S.A. (Eurobank EFG), przez Raiffeisen International. Strony transakcji zaplanowały jej strukturę w ten sposób, że zanim dojdzie do połączenia banków w Polsce, początkowym etapem ma być przekształcenie oddziału Eurobanku EFG w Polsce w spółkę akcyjną z polską licencją bankową. Istotnym problemem jest, że obecnie w Polsce nie ma przepisu prawnego, który by taką formułę umożliwiał. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na propozycję Ministerstwa Finansów, która da możliwość wszystkim instytucjom kredytowym działającym w Polsce w formie oddziału – przekształcenia w bank krajowy w formie spółki akcyjnej.

Cel projektu

Jak można przeczytać w Uzasadnieniu do projektu ustawy, głównym celem zmian jest wprowadzenie „przepisów umożliwiających przekształcenie oddziału instytucji kredytowej działającego na terytorium Polski w bank krajowy w formie spółki akcyjnej, wraz z określeniem warunków, zasad oraz procedury ww. przekształcenia”. Wiąże się to z potencjalnym ryzykiem, zwłaszcza z punktu widzenia polskiego systemu bankowego, powstania sytuacji w której na terytorium Polski działać będą oddziały instytucji kredytowych, które mają znaczący udział w polskim rynku lub też prowadzą działalność na dużą skalę. Forma oddziału instytucji kredytowej bowiem prowadzi do trudności efektywnego nadzoru. Zgodnie z art. 141c ust. 1 Prawa bankowego, nadzór nad działalnością instytucji kredytowej w Polsce zasadniczo sprawują właściwe władze nadzorcze państwa macierzystego. Odnosząc się do przykładu Polbanku EFG to nadzór nad Eurobankiem EFG oraz jego oddziałem (Polbankiem EFG) sprawują władze nadzorcze w Grecji. Polskiemu organowi nadzoru – Komisji Nadzoru Finansowego przysługuje uprawnienie wynikające z art. 141c ust. 2 Prawa bankowego – do sprawowania nadzoru w zakresie przestrzegania utrzymania przez oddział odpowiedniej płynności płatniczej. Ponadto, zgodnie z art. 141a ust. 2 Prawa bankowego, Komisji Nadzoru Finansowego przysługują środki nadzorcze w przypadku, gdy oddział instytucji kredytowej nie przestrzega polskich przepisów (przykładowo istnieje możliwość ograniczenia działalności oddziału instytucji kredytowej lub nałożenie kary pieniężnej). Ponownie dotykając kwestii przejęcie Polbanku EFG, w Uzasadnieniu do Projektu ustawy znajdujemy sformułowanie o tym, że w przypadku zbycia akcji banku po jego utworzeniu (tj, po przekształceniu z oddziału instytucji kredytowej), powstaje możliwość wycofania się instytucji kredytowej z działalności na rynku polskim.

Skutki projektu

Istotne skutki projektu ustawy są takie, że w wyniku przekształcenia oddziału instytucji kredytowej w bank krajowy w formie spółki akcyjnej – powstanie nowy bank krajowy, nastąpi jednoczesne zamknięcie oddziału instytucji kredytowej, a także dojdzie do sukcesji uniwersalnej praw i obowiązków instytucji kredytowej objętych działalnością oddziału. Ponadto, nadzór nad przekształconym oddziałem instytucji kredytowej w bank przejmie Komisja Nadzoru Finansowego. Ostatnim ważnym skutkiem jaki wymienia Uzasadnienie do projektu ustawy to objęcie gwarantowania depozytów oddziału przez Bankowym Fundusz Gwarancyjny.

Szczegółowe uregulowania

Zgodnie z proponowanym art. 48p Projektu ustawy, instytucja kredytowa działająca na terytorium Polski przez oddział, będzie mogła utworzyć bank w formie spółki akcyjnej poprzez wniesienie tytułem aportu (wkładu niepieniężnego) wszystkich składników majątkowych tego oddziału, o ile stanowią one przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część. Artykuł ten nie przewiduje możliwości objęcia akcji tak przekształconego oddziału przez podmiot inny aniżeli instytucja kredytowa. Elementem obowiązkowym przekształcenia, będzie wystąpienie do Komisji Nadzoru Finansowego z wnioskiem o wydanie zezwolenia na utworzenie banku przez instytucję kredytową. Komisja zezwalając na utworzenie banku będzie mogła wyznaczyć odpowiedni termin na uzyskanie wpisu banku-spółki akcyjnej do rejestru przedsiębiorców (proponowany art. 48t Projektu ustawy). Momentem rozpoczęcia działalności przez nowoutworzony bank będzie chwila wpisu do rejestru przedsiębiorców. Przy tym nastąpi jednoczesne wykreślenie oddziału instytucji kredytowej z rejestru przedsiębiorców z urzędu – z dniem wpisania banku do rejestru przedsiębiorców. Chwila wpisania do rejestru przedsiębiorców jest również momentem sukcesji uniwersalnej, wówczas to bank wstąpi we wszystkie prawa i obowiązki instytucji kredytowej objęte działalnością oddziału, partykularnie dojdzie do przejścia na bank zezwoleń, koncesji oraz ulg (proponowany art. 48u Projektu ustawy).

Obowiązku w zakresie współczynnika wypłacalności

Bank – spółka akcyjna powstały w wyniku przekształcenia oddziału instytucji kredytowej na mocy art. 48w Projektu ustawy zostanie zobowiązany do utrzymywania współczynnika wypłacalności na poziomie co najmniej 12% przez pierwsze 18 miesięcy działalności.

Podsumowanie

Trzeba przyłączyć się do licznych uwag zgłoszonych do Projektu ustawy (np. Komisji Nadzoru Finansowego czy Związku Banków Polskich), które z zadowoleniem przyjmują proponowanego zmiany. Wskazują bowiem na skutki regulacji – utrzymanie stabilności finansowej na rynku krajowym czy to zwiększenie bezpieczeństwa polskich deponentów. W aspekcie prawnym natomiast, dojdzie do komplementarności polskich przepisów w stosunku do prawa Unii Europejskiej(istnieje obecnie możliwość przekształcenia banku krajowego w oddział instytucji kredytowej w ramach trans granicznej fuzji banku z instytucją kredytową).

Źródło: Gazeta Finansowa, 1 kwietnia 2011