Raport „Sądy dostępne przez Internet. Szanse i zagrożenia”

Podczas pierwszej fali pandemii COVID-19, sądy w Polsce były zamknięte przez 2 miesiące. Później wróciły do pracy, ale w zmienionej formule. Dzięki drobnym zmianom w przepisach sędziowie po raz pierwszy mogli organizować rozprawy online z udziałem osób przebywających poza budynkiem sądu, np. w swoich domach. Teoretycznie, takie rozwiązanie powinno w dobie pandemii uzyskać błyskawiczną popularność. Tak się jednak nie stało. Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że pół roku po wprowadzeniu przepisów nadal tylko 2,5% posiedzeń w sprawach cywilnych odbywało się online.

Kancelaria DZP we współpracy z Fundacją Court Watch Polska przygotowały raport prezentujący światowe rozwiązania, które mogą być inspiracją dla polskiego wymiaru sprawiedliwości. W raporcie omówione są innowacje technologiczne, które wprowadzono przed lub podczas pandemii w krajach anglosaskich - Kanadzie, USA, Irlandii, Wielkiej Brytanii oraz w krajach będących europejskimi liderami w zakresie informatyzacji wymiaru sprawiedliwości - Hiszpanii, Holandii, Austrii, Niemczech, Estonii. Przeanalizowane zostały również rozwiązania stosowane w Rosji, Chinach i Indonezji.

W raporcie opisano polskie doświadczenia w wykorzystaniu technologii informatycznych i komunikacyjnych. Głos zabrali również praktycy: sędzia Kaja Angerman z Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sędzia Krzysztof Kurosz orzekający w nowopowstałym sądzie własności intelektualnej w Warszawie, a z ramienia DZP także: Paweł Lewandowski, Partner oraz Bartosz Karolczyk, Senior Associate z Praktyki Postępowań Spornych.

Ponadto, w opracowaniu sformułowane zostały także przejrzyste rekomendacje oraz przykłady możliwych do wdrożenia rozwiązań takich jak: prowadzenie akt w postaci wyłącznie cyfrowej, rozwój e-wokand, inwestowanie w poziom kompetencji technicznych sędziów oraz pracowników wymiaru sprawiedliwości, wyposażenie sądów w niezbędne zaplecze techniczne oraz - co równie istotne - uwzględnianie przy wdrażaniu reform kompetencji i potrzeb obywateli.

Raport traktuje również o kontrowersjach prawnych występujących chociażby między zapisaną w Konstytucji RP zasadą jawności postępowania sądowego a zarządzeniami wielu prezesów sądów, które ograniczyły wstęp na jawne rozprawy i posiedzenia do osób wezwanych i zawiadomionych, z pominięciem publiczności i mediów. Krytycznie przeanalizowane zostały także niezamierzone lub niepożądane efekty wprowadzenia do wymiaru sprawiedliwości nowoczesnych technologii.

Zachęcamy do zapoznania się z raportem, który dostępny jest w dwóch wersjach językowych (polskiej oraz angielskiej) na stronie Fundacji Court Watch Polska.